Nhớ Xuân Trong Mùa Đại Dịch…

Nguyễn Hồng Phúc - HD 67-74

Năm 2020 đánh dấu một năm khó quên trong lịch sử nhân loại vì đại dịch Covid-19. Cuộc sống chúng ta ít nhiều đều bị xáo trộn vì cái đại nạn này. Hơn thế bên Canada, chúng tôi bị cô lập trong tập thể lớn thật buồn chán. Buồn và cô đơn vì không được tiếp xúc với người thân hay bè bạn, không có hoạt động giải trí hay thể thao…. Khi cuộc sống càng cô đơn nhàm chán thì chúng ta càng thèm muốn trở về quê hương để dư một cái tết trong sự bình an.

Nhìn thoáng lại mà đã 48 năm tôi xa quê nhà để hưởng cái Tết truyền thống. Tôi đang ở một nơi cách quê hương hơn nửa vòng trái đất. Tuyết trắng lạnh lẽo bao phủ khắp sân nhà cả mùa đông.

Người Việt đón Tết ở Canada.

Nhớ lại cứ hàng năm cộng đồng Việt Nam tại Montréal đều tổ chức ngày tết truyền thống này, thường là năm đến mười ngày trước Tết vì không có chỗ thuận tiện để đón tiếp trên 10 ngàn đồng hương tham dự. Họ cũng tổ chức chợ Tết, múa lân, múa rồng, đốt hương cúng tổ tiên, bán hàng rong Việt Nam như bánh chưng, bánh dầy, bánh tét, chả giò, bánh bao, dưa hấu, bánh bột lộc, chương trình văn nghệ với vài ca sỹ đến từ California. Chúng tôi đều tìm lại được hầu như tất cả hương vị bánh trái quê hương nhưng sao tôi và đa số những bạn đồng hương khác không thể cảm thấy một chút gì gọi là hương vị Tết.

Từ những người đã xa quê hương trên 40 năm đến những sinh viên vừa qua du học được vài tháng, tất cả đều cảm thấy nhạt nhẽo, vô vị, trống trải và buồn man mác làm sao đó. Gặp nhau hay nói chuyện điện thoại với nhau thì ai cũng đều chỉ kể lại những kỷ niệm Tết ngày xưa ở Việt Nam. Ai cũng đồng tình là bên này thiếu cái hương vị Tết của Việt Nam. Nhưng không ai định nghĩa được hương vị đó là cái gì và vì vậy không ai biết phải làm sao để làm ra được cái hương vị đó.

Một anh bạn ở Australia gửi email cứ nhắc mãi cái mùi khói cay xè từ những thùng nấu bánh chưng bên nhà hàng xóm. Một cô bạn hồi trung học thì nhắc đến việc trang trí nhà cửa khang trang đón tết và nấu bánh tét còn một anh bạn khác nhắn đến mùi hương nhang vì ngày xưa anh ta ở trong một khu phố có nhiều người gốc Hoa theo đạo Phật. Một anh chàng sinh viên mới qua từ Sài Gòn thì lại nhắc đến cái hương vị khói xe mịt mù và cái âm thanh náo nhiệt trên các đường phố hối hả dòng người đi chợ Tết.

Bình thường khi ở trong nước có mấy ai nhắc đến mùi khói nấu cơm, khói xe, mùi nhang, tiếng ồn ào trên đường... Có nhắc chăng thì chắc cũng để than phiền. Nhưng sao khi đi xa thì ai cũng nhắc lại với một vẻ hoài niệm và thương nhớ? Đúng là những cái đó làm nên cái hương vị ngày Tết. Những cái hương vị đó đã thấm vào tâm hồn của tất cả những ai được sinh ra và lớn lên ở Việt Nam nên không ai có thể quên được. Có thể khi đang ở trong nước thì ta không để ý. Nhưng khi xa quê rồi mới thấy thèm, thấy nhớ nhung nhưng tiếc thay những cái hương vị đó lại không xuất khẩu và nhập khẩu được.

Nhà thơ Chế Lan Viên đã có diễn tả nỗi lòng này qua hai câu thơ rất nổi tiếng: Khi ta ở chỉ là nơi đất ở. Khi ta đi đất bỗng hoá tâm hồn.
Cả năm nay 2020 vì đại dịch Covid-19 chúng tôi phải sống trong tình trạng thiết quân lực giống như bị giam lỏng trong nhà tù tập thể khổng lồ. Hoạt động hằng ngày cũng chỉ là đi bộ, đi xe đạp khi thời tiết cho phép, tập càn khôn thập linh, chat trên mạng, học cách nấu nướng trên Youtube, xem phim truyện, xem các đoạn Youtube ngắn về thắng cảnh khắp nước VN cho đở thèm, chán ngán rồi thì lái xe đi chợ búa…để mong chóng qua ngày.

Chỉ còn vài ngày nữa là đến Tết tại Việt Nam. Các em tôi ở Cali và Âu châu thỉnh thoảng điện thoại cho tôi nhắc nhở tôi đừng quên đi hội chùa đêm giao thừa hoặc nhớ mua nhang thơm thắp lên để tưởng nhớ đến cha tôi và ông bà đã khuất bóng. Tôi trầm ngâm suy nghĩ vài giây trong sự im lặng trống vắng. Vì hầu như đã 48 năm xa quê hương, ở ngoại ô Montréal cũng là một nơi rất ít đồng hương Việt Nam và nếu có thì đa số bạn bè đều đã qua Canada quá lâu và có người can đãm hơn thì lều lĩnh lái xe qua Florida tránh lạnh (snow birds) hay đi trượt tuyết ở vùng đồi núi nên cũng quên đi phần nào thú hưởng xuân nhân dịp Tết. Vài người bạn may mắn hơn về hưu ở Việt Nam đang sửa soạn linh đình cho cái tết Tân Sửu.

Hai lần duy nhất chúng tôi về quê hương vào dịp mùa Tết là những năm 1989, 1990 và 2011. Những lần ấy tôi mới thực sự hưởng trọn cái Tết trên quê hương. Hai năm 89 và 90 là những năm cuối cùng cho đốt pháo nổ giòn tai. Tại nạn xảy ra rất nhiều vì trẻ em thật bất cẩn khi chơi pháo. Tôi vẫn nhớ gia đình thường sửa soạn cho ngày tết bắt đầu từ tháng chạp (tháng 12 âm lịch). Nhà nhà đều lo mua gạo nếp, mua đậu xanh, thịt ba rọi, lá chuối để gần đến ngày gói bánh tét. Bên cạnh đó, mẹ tôi đi chợ sắm sửa những vật dùng cho ngày Tết. Mẹ tôi mua sẵn gà, khổ qua, gạo nếp, heo quay, bánh mứt, trái cây, hương để cúng. Mẹ tôi vẫn không quên mua vài cành mai để cắm cho những ngày linh thiêng này. Trước tuần lễ Tết chúng tôi thường lau chân đèn hay bộ lư toàn bằng đồng óng ánh. Chúng tôi phải lau cho chúng bóng loáng như sự sáng sủa cho cả năm mới đến. Trước đây mẹ tôi còn mua pháo nhưng ngày nay lặng tiếng pháo cũng bớt đi phần nhộn nhịp vào những ngày Tết. Chúng tôi những người Việt tha hương cầu thực thế nhưng nhân dịp tết cũng cố gắng chuẩn bị món quà nhỏ biếu bà con thân thuộc.

Ngày xưa quê tôi không có chợ hoa nồm nợp đông nghẹt người như chợ hoa Nguyễn Huệ Sàigòn, nhưng tôi vẫn thích đi ngắm hoa cắm trong chùa ngày 30 tết. Cắm hoa trong chùa từ lâu đã trở thành một thói quen phong nhã. Các thầy ra chợ mua những bông hoa đẹp nhất, kết hợp với vườn hoa sẵn trong chùa để cắm nên những bình hoa đẹp và mang đầy ý nghĩa.

Tôi vẫn nhớ sáng 29 tháng chạp các thầy đạp xe đạp chầm chậm xuống phố, chọn nhiều hoa như hoa mai, hoa cúc, huệ, những bông tươi nhất, đẹp nhất còn đọng đầy sương mai ưu tiên đem về chùa làm quà dâng lên đức Phật. Rửa sạch sẽ hoa, ngắt đi những lá xấu, các thầy bắt đầu cắm vào hàng chục bình hoa bằng sứ và đồng. Trong cách cắm tính đối xứng đặt lên hàng đầu. Sang nhất là cắm một nhánh hoa mai làm cành chủ. Lúc cắm phải phối hợp màu theo nguyên tắt: cành thấp màu tối, cành cao nhẹ để thấy được sự thanh thoát. Nguồn hoa dâng lên bàn thờ Phật chính là sự dâng tâm nguyện của mình lên Phật…

Khi ngắm nhìn những bình hoa đẹp tuyệt vời tôi thắc mắc hỏi một sư trụ chì cái ý nghĩa xâu xa của ngệ thuật cắm hoa đẹp thì sư trã lời rằng “sự cắm hoa lên bàn Phật không cần hoa đẹp, chỉ làm sao cho bình hoa tươm tất, thể hiện lòng thành của mình. Tương tự với gia đình dù con khôn lớn đi đâu nhưng khi nghĩ về gia đình, khi cho cha mẹ một thứ gì đó thì quan trọng nhất là cách cho. Như một người con nghèo có hiếu thuận – dù chỉ cho cha mẹ một chén cơm nhưng với tất cả tấm lòng thì còn hơn gấp trăm lần người con giàu cho cha mẹ ở nhà lầu, đi xe hơi nhưng vô lễ, mắng nhiếc cha mẹ…”

Bước vào bất cứ nhà miền quê nào trong thời điểm cuối năm cũng có thể nhận thấy ngay không khí chuẩn bị Tết nhộn nhịp, từ việc mua sắm, may mặc đến việc trang trí nhà cửa, chuẩn bị bánh trái, cỗ bàn, đón tiếp. Tôi còn nhớ những cái tết ngày xưa nhà cửa tươm tất, giấy đỏ dán đầy nhà, lư đồng bóng nhoáng. Mẹ tôi nhổ lông và làm gà để nguyên đầu và chân gà để trên bàn thờ cúng ông bà tổ tiên với 2 quả dưa hấu trưng trên bàn thờ tổ tiên. Bên Canada chúng tôi kiếm được một con gà còn nguyên chân và đầu để cúng như Việt Nam là một thử thách không nhỏ. Tại các siêu thị thịt gà chủ yếu được bán từng loại như đùi, ngực, lòng, chân, ức. Gà nguyên con cũng có bán nhưng không có đầu, chân.

Hôm cuối tuần tôi và bà xã đi chợ Kim Phát, chúng tôi phải xắp hàng (line-up) khá lâu ngoài trời dưới -10C. Khi vào được trong tiệm, người ta đi nhanh về những quày trưng bày bánh mứt và trái cây nhập từ Việt Nam cho ngày Tết, nào là hộp vàng hộp đỏ bầy biện khắp tiệm.

Có dịp trò chuyện với một vài người quen gặp trong tiệm, khi nhắc đến Tết như: “Chừng nào anh chị về hưu, chuẩn bị ăn Tết chu đáo không, mùa đông năm nay lạnh quá và lắm chuyện bâng quơ khác”. Không ai nhắc đến đi chợ tết cộng đồng Tân Sửu năm nay 12/2/ 2021. Có một cặp anh chị trả lời tôi rằng: “Ô hay bên Canada mình nếu có hội chợ Tết thì chả ra cái trò trống gì cả, thiếu cái hồn của Tết, lái xe vài chục cây số dưới -20oC để đi dự hội chợ Tết ngày chúa nhật rồi nghĩ lại hôm sau thức dậy sớm  đi làm trở lại cho nên thường chúng tôi bỏ cuộc. Tụi tôi chỉ mong năm 2021 này Cô Vy sẽ sớm qua đi để chúng ta có cơ hội làm một chuyến về Việt Nam ăn Tết cho đúng hương vị quê hương”.

Chợt nhớ đến những tục lệ cổ truyền ngày tết tôi đề nghị với bà xã tôi: “Tuần tới là đến tết, mình nhớ mua vài trái thanh long, quả dưa hấu, vài chùm nho, cam, táo về cúng ông bà đêm giao thừa, hơn nữa để tưởng nhớ lại ngày Tết mình bên Việt Nam ta nên mua bánh kẹo thèo lèo để tối tối mở Youtube ra xem Tết bên Việt Nam. Cúng ông bà và nhâm nhi vài bánh mứt, thèo lèo củ kiệu trong lúc xem Tết tại Việt Nam ít ra cũng đủ an ủi nỗi buồn tha hương vậy”.
Rồi mội ngày qua đi như bao ngày khác, chúng tôi trở lại cuộc sống cô lập hằng ngày. Thỉnh thoảng một vài đồng nghiệp cũ người Canada điện thoại hỏi han: “Ngày Tết tụi bây năm nay có tổ chức gì đặc biệt chăng!”. Sau đó công việc bận rộn làm ta quên bẵng đi cái Tết của hơn 90 triệu dân Việt Nam đang và sẽ vui vẻ hưởng trọn vẹn niềm vui nơi cố hương.

Từ lâu tôi vẫn có thói quen, những ngày đầu năm gọi điện thoại chúc Tết hầu hết những người thân thuộc xa gần. Sau đó là viết lại vài kỷ niệm cũ. Nếu có chút ngẫu hứng thì viết vài ký ức ngắn về tuổi trẻ và tình bạn ngày xưa, nhiều thì một bài nghiên cứu nói về khoa học đời sống và sức khỏe, chẳng hứng làm văn thì viết mấy lá thư gọi là hồi âm email cho bạn bè cho có lễ. Để làm tăng tinh thần, tôi đề nghị bà xã nên lên chương trình về quê hương vào dịp Tết năm tới để tận hưởng cái Xuân trọn vẹn hơn cái xứ khỉ ho cò gáy lạnh lẽo này phần lo lắng cho con cháu đầy đủ vì thế không còn thì giờ để suy nghĩ gì khác và lâu quá có thể sẽ làm ta quên bẳng đi hết tục lệ cổ truyền Việt Nam.

Nhân dịp Tết Tân Sửu sắp đến xin gửi lời chúc mừng năm mới đến tất cả bạn bè trong gia đình Hoàng Diệu, họ hàng, làng xóm, thành thị lẫn thôn quê trên đất nước Việt Nam và đồng hương trên toàn thế giới. Mong năm mới sẽ mang lại cho tất cả chúng ta thật nhiều niềm vui và hạnh phúc. Mọi người cố gắng đi chích ngừa chống Cô Vy nhe và bà con nên cố giữ gìn sức khỏe tốt để mong sớm qua đại dịch khủng khiếp.

Dù làm gì, ở đâu thì chúng ta cũng sẽ mãi gìn giữ và làm rạng danh hương vị và tâm hồn Việt Nam.

Xuân tha hương, sầu thương về quê mẹ
Tết xa nhà, buồn bã nhớ quê cha
Già trẻ gái trai đều khoái Tết,
Cỏ cây hoa lá cũng mừng Xuân.

 

Nguyễn Hồng Phúc
Xuân Tân Sửu 2021

------------------------------------------------------------

Last updated 02/04/2021