Lời Trăn Trối Cuối Cùng 
Nguyễn Hồng Phúc HD 67-74
Phỏng dịch từ “In Memory of Dr. Richard Teo (1972-2012)”

Theo triết lý Phật thì trên đời này mọi thứ là vô thường, cuộc sống vật chất chỉ làm ta sung sướng tức thời khi ta còn sở hữu những gì ta có. Thế mà con người vẫn bon chen đua đòi để tạo ra nó. Những thứ ấy sẽ không theo ta một khi ra đi về cõi vĩnh hằng…
Đây là lời trăn trối cuối cùng về tiền tài, danh vọng, hưởng thụ, niềm tin vào thượng đế, xe Ferrari 430… của một BS phẫu thuật trẻ 40 tuổi tài ba nổi tiếng tên Richard Teo ở Singapour. Anh cũng là một triệu phú từ năm lên 30. Trong bài diễn văn sau đây anh muốn gửi một lời nhắn nhủ chúng ta không nên phạm lầm lỗi trong cuộc sống như anh đã trải qua…

Anh tình nguyện đến chia sẻ kinh nghiệm cuộc sống của anh với sinh viên ngành phẫu thuật thẩm mỹ nha khoa và y khoa của đại học Singapour ngày 19 tháng 1 năm 2012 và anh đã ra đi vĩnh viễn ngày 18 tháng 10 cùng năm.

Đầu tiên tôi xin tự giới thiệu tôi tên Richard, một bác sĩ giải phẫu thẩm mỹ. Tôi đến đây để chia sẻ với các bạn vài ý nghĩ về đời sống của tôi. Tôi được hân hạnh được mời đến đây bởi các giáo sư của đại học và hy vọng nó sẽ giúp các bạn vài ngẫm nghĩ về tương lai và những vấn đề khác trong khi các bạn đang theo đuổi nghành giải phẩu nha khoa.

Khi còn trẻ tôi là một thành phần được tạo ra bởi xã hội hiện đại. Một thành phần thành công mà xã hội đang cần đến. Từ thuở bé tôi sinh ra và trưởng thành trong một gia đình dưới mức trung bình. Lúc ấy tôi được học từ dư luận dân gian rằng sự hạnh phúc chỉ đến với ta khi thành công trong cuộc đời mà thôi… Và sự thành công ấy đồng nghĩa với sự giàu sang phú quý. Với ý nghĩ ấy trong đầu tôi vận dụng tất cả nghị lực làm việc ngay từ thuở nhỏ.

Không những tôi được học trường tốt nhứt mà tôi cần phải vượt hơn hẳn mọi người trong mọi phương diện. Mặc đồng phục đẹp, chơi thể thao giỏi, và giỏi trong tất cả lĩnh vực… Tôi cần phải có nhiều phần thưởng để được thành công vẻ vang. Tôi cần nhiều cup với những lá cờ màu mè, tôi cần nhiều thành tích cấp quốc gia (trophy), v.v… Vì thế tôi rất thành công từ khi còn trẻ. Tôi đậu vào trường y khoa và ra trường bác sĩ.

Các bạn biết không thời ấy trong tất cả phân khoa y thì ngành giải phẫu mắt là ngành được chuộng nhất. Thế là tôi quyết định theo đuổi học ngành phẫu thuật về mắt. Đồng thời tôi cũng nhận được học bổng về nghiên cứu chuyên trị mắt bằng laser tài trợ bởi NUS (National University of Singapore).
Theo quá trình nghiên cứu tôi được cấp 2 bằng sáng chế, một để áp dụng trong y khoa, cái thứ hai cho kỹ nghệ laser. Các bạn biết không sự học hỏi từ nhà trường không mang lại sự giàu có trong cuộc đời.

Sau khi gắn bó với bộ Y tế khá lâu (từ công việc trong nhà thương đến nghiên cứu y khoa của Ministry of Health bên Singapore), tôi nghĩ công việc nghiên cứu này sẽ cần rất nhiều thời gian và việc học hỏi về phẫu thuật mắt cần rất nhiều kiên nhẫn nên tôi quyết định bỏ ra ngoài làm tư có lẽ sẽ kiếm được nhiều tiền hơn. Các bạn nên biết rằng vài năm trước đây ngành phẫu thuật thẩm mỹ tăng trưởng rất mạnh mẽ. Người ta làm tiền nhiều vô số kể. Tôi nghĩ đã đến lúc phải đổi đời vì ngồi mãi ăn lương trong chính phủ cũng đã quá đủ và đây là thời điểm thuận tiện để hốt bạc. Tôi bỏ việc nghiên cứu nửa chừng và ra ngoài thành lập một viện phẫu thuật thẩm mỹ cùng với phẫu thuật ngắn hạn (day surgery center).
Trên đời này có một điều rất trớ trêu là người ta sẽ không nổi tiếng nếu chỉ là một bác sĩ gia đình mà thôi. Nhưng người ta dễ trở thành anh hùng nếu chữa trị cho người giàu có và nổi tiếng.

Bệnh nhân không hài lòng và tiếc tiền khi phải trả 20 đô để khám bác sĩ tổng quát. Cũng bệnh nhân ấy họ sẵn sàng và không ngần ngại trả 10 ngàn đô để đi hút mở bụng, 15 ngàn đô để làm tăng ngực và những phẫu thuật thẩm mỹ tương tự… Chúng ta không cần nhiều trí óc để hiểu điều này. Tại sao bạn mơ mộng để trở thành bác sĩ tổng quát nhỉ?  Hãy cố hăng hái học ngành thẩm mỹ chắc chắn sẽ kiếm được nhiều tiền hơn.
Vì thế việc làm của tôi rất ổn định, quá tốt nữa là khác. Khi bắt đầu viện thẩm mỹ, bệnh nhân của tôi đợi mỗi tuần, rồi sau đó họ phải đợi 2 tháng, rồi 3 tháng. Viện có quá nhiều bệnh nhân, nhìn mà ngộp thở vì viện bị quá tải với số bệnh nhân.
Sắc đẹp hư ảo bằng thẩm mỹ là một công nghệ “nổi” bành trướng mạnh. Lúc đầu tôi thuê một bác sĩ phụ giúp, rồi người thứ hai, thứ ba rồi thứ tư. Trong vòng một năm đầu lợi tức tôi lên đến bạc triệu. Nhưng cuộc đời không bao giờ gọi là đủ cả và tôi vẫn chưa hài lòng lắm. Tôi bắt đầu nghĩ đến chuyện bành trướng sang thị trường Indonesia để làm phẫu thuật cho những người giàu ở Indo. Họ nhắm mắt sẵn sàng phung phí tiền bạc một cách dễ dàng. Làm tiền ở đấy quá dễ...  

Tiền vô như nước và bây giờ là lúc nghĩ đến cách hưởng thụ đây. Làm cách nào để tiêu khiển cuối tuần!  Cách hay nhất là vào câu lạc bộ đua xe. Với số tiền quá lớn kiếm được tôi mua 1 chiếc xe đua và gia nhập vào câu lạc bộ đua xe. Thỉnh thoảng tôi cũng có dự đua xe ở Sepang, Malaysia. Cuộc đời đua xe bắt đầu từ đấy. Phần tiền còn lại phải làm gì để tiêu khiển nữa chứ. Thế là tôi quyết định mua một chiếc Ferrari 430. Vào thời ấy bạn học cũ của tôi đang làm xuất nhập khẩu cũng là một nhà băng. Hắn có một chiếc Ferrari đỏ nên tôi phải chọn một chiếc màu trắng bạc cho nổi…
Sau khi mua xe Ferrari xong cũng tới lúc phải sắm một căn nhà. Tôi quyết định đi tìm một mảnh đất để xây một căn nhà riêng cho mình và có thể đi săn bắn thú vật... Như vậy tôi muốn đời sống của tôi như thế nào nhỉ! À này, cũng như mọi người ai cũng mơ được làm giàu và một khi giàu rồi người ta nghĩ đến làm sao để nổi tiếng. Cũng như giấc mơ của những Hoa Hậu toàn cầu vậy. Thế là tôi tìm cách cặp kè với những người giàu và nổi tiếng bằng cách kết bạn trên mạng Internet. Chúng tôi chịu chi rất nhiều tiền cho những nhà hàng nổi tiếng với một cuộc sống rất trưởng giả.

Như vậy là tôi đã đạt đến đỉnh cao của cuộc đời mà mọi người hằng mơ tưởng. Vâng đấy là cuộc sống của tôi trước đây vài năm, tôi vẫn thường vào tập thể dục trong Gym và tôi vẫn nghĩ là tôi đã tự chủ và có tất cả để duy trì cực điểm ấy.
Nhưng tôi đã lầm. Tôi không thể duy trì được hết tất cả cực điểm ấy…
Khoảng tháng ba năm ngoái, tôi cảm thấy hơi đau lưng trong lúc làm việc. Tôi tưởng là vì tôi đứng nhiều và hay cong lưng khi làm phẫu thuật cho bệnh nhân mà thôi. Tôi vào y viện nhờ một anh bạn chụp và xét kỹ MRI để xem có phải cái đĩa nào bị lệch hay có chuyện gì trong cột xương sống không. Và cùng đêm đó anh bạn BS MRI điện thoại ngay cho tôi biết là xương tủy cột xương sống của tôi bị thay đổi một cách nhanh chóng (that we found bone marrow replacement in your spine). Anh nói giỡn chơi hay sao! Tôi vẫn thường tập thể dục trong Gym kia mà! Tôi quyết định trở lại nhà thương lần nữa để kiểm soát bằng những phương pháp tối tân hơn như PET scans (positrons emission scans) và họ tìm ra rằng tôi đang ở giai đoạn 4 của ung thư phổi.

Các bạn biết không tôi tự hỏi “cái tai biến này từ đâu phát hiện một cách đột ngột như thế!”.  Căn ung thư lúc đầu bắt nguồn từ bộ não, lan dần xuống cột xương sống, đến gan và tuyến thượng thận. Bạn có biết không một lúc nào đó trong cuộc sống ta tưởng đã đạt đến cực điểm của cuộc đời và nghĩ tất cả nằm trong tầm tay của mình. Và một ít lâu sau đó tôi mất tất cả…

Đây là bản chụp scan của phổi tôi. Nếu các bạn nhìn kỹ mỗi đốm đen là một khối u (tumour).  Thực ra tôi có hơn 10 ngàn khối u như thế trong phổi tôi. Bác sĩ cho tôi biết với việc đổi lọc máu (chemotherapy) tôi chỉ sống sót từ 3 đến 4 tháng là cùng. Cuộc sống của tôi chỉ có thế hay sao. Tôi tuyệt vọng và sinh ra trầm cảm. Trong thâm tâm tôi vẫn nghĩ là tôi có tất cả…

Bạn thấy nực cười chăng? Sau khi có được tất cả nào là thành công mỹ mãn, có xe hơi, nhà lầu, có lúc tôi còn hôn lên chiếc xe Ferrari của tôi nữa chứ. Lúc đó tôi vẫn nghĩ tất cả thứ ấy mang lại cho tôi nhiều hạnh phúc nhất trên đời. Ngược lại những thứ ấy không mang lại cho tôi một chút gì sung sướng từ 10 tháng nay. Và tôi luôn nghĩ những thứ ấy là sự hạnh phúc của con người. Nhưng không phải, đó chỉ là những thứ phù du mà con người ai cũng chạy theo đua đòi…

Các bạn biết không mỗi dịp tết Nguyên Đán đến, tôi lái xe Ferrari đi thăm bạn bè, bà con dòng họ để khoe khoang và tôi rất hãnh diện về nó. Tôi nghĩ đó là hạnh phúc thật sự và vẫn mong như thế.

Các bạn có tin rằng bạn bè và dòng họ với cuộc sống khó khăn sẽ chia sẻ niềm hạnh phúc hân hoan với bạn khi bạn lái xe Ferrari đi khoe khoang với họ chăng! Không bao giờ. Họ không bao giờ chia sẻ niềm vui với bạn đâu. Trong khi họ phải dùng phương tiện công cộng để di chuyển, để đến thăm bạn. Các bạn biết không những gì tôi khoe khoang làm cho họ càng sinh ra ganh tị và càng ghét tôi hơn. Tôi nghĩ sự ganh tị là bình thường. Việc khoe khoang với họ làm tôi hãnh diện vô cùng.  Và nó chẳng mang đến niềm vui nào cho họ cả.

Để tôi kể cho các bạn nghe một câu chuyện buồn cười khác. Vào lứa tuổi các bạn tôi ở trong khu nội trú King Edward VII Hall. Tôi quen một cô bạn tên Jennifer mà tôi nghĩ lúc đó cô bạn này là người lạ thường. Lạ vì khi tôi và cô đi bộ dọc theo con đường, nếu cô ấy gặp một con ốc cô ấy sẽ không ngần ngại mang con ốc ấy để lại trên cỏ nếu không  người ta sẽ đạp nát con ốc ấy giữa đường. Tại sao Jennifer phải tốn công và làm dơ bẩn tay để làm chuyện ấy nhỉ. Nó chỉ là con ốc vô tri kia mà. Thực ra cô ấy cảm nhận được sự đau đớn của con ốc khi người ta đạp dẫm lên nó. Cũng như chúng ta, nếu chúng ta không thoát khỏi con đường nhân loại thì chúng ta cũng sẽ bị đè dẹp như con ốc kia. Buồn cười lắm phải không.

Tôi được huấn luyện để trở thành một bác sĩ, để có lòng từ bi và cảm thông nhưng tôi lại đánh mất những thứ ấy.
Là một bác sĩ trực trong bệnh viện chuyên trị ung thư NUH (National University Hospital) tôi đã từng chứng kiến bao nhiêu người chết trong khâu Ung Thư. Tôi đã được nhìn thấy nhiều bệnh nhân đau đớn và sự tàn phá của cơ thể vì cơn đau. Tôi cũng đã chứng kiến bệnh nhân kiểm soát việc đau đớn của họ bằng cách nhấn nút morphine tiêm vào máu từng giờ từng phút vì không chịu nổi sự đau đớn dầy dò họ. Tôi cũng chứng kiến nhiều bệnh nhân phải dùng oxygene để thở hơi thở cuối cùng. Nhưng đó là công việc.

Mỗi khi vào viện tiêm thuốc cho bệnh nhân, rút máu và cho thuốc cho bệnh nhân. Bệnh nhân là bệnh nhân và tôi vẫn là tôi. Khi xong việc tôi chỉ muốn chạy ngay về nhà sau công việc vì nghĩ là đã hoàn tất công việc hằng ngày.
Khi bệnh nhân mắc bệnh, bị dày vò bởi cơn đau thực ra là cơn đau của người khác chứ không phải của tôi. Dĩ nhiên không phải là sự đau đớn của tôi vì tôi đã học y khoa và họ đã dạy qua cách trị sự đau đớn của người bệnh và cách xử lý y học. Nhưng thực ra trong thâm tâm tôi, tôi thực sự không hiểu họ đau đớn như thế nào cho đến khi tôi là nạn nhân ấy.

Giờ đây tôi thực sự hiểu được sự đau đớn mà bệnh nhân phải đối phó.
Và nếu các bạn hỏi tôi: nếu tôi phải làm lại từ đầu như một bác sĩ thì tôi sẽ khác không! Bây giờ tôi có thể trả lời các bạn rằng: vâng tôi sẽ đổi khác. Vì tôi đã trải qua cơn đau đớn mà họ vấp phải nên tôi rất hiểu họ chịu đựng sự dày vò của đau đớn như thế nào. Nhiều khi trong cuộc đời bạn nên học hỏi cách khó khăn nhứt.
Mặc dù các bạn đang học năm thứ nhất về phẫu thuật nha khoa, tôi muốn thách thức bạn về hai mặt:

Thứ nhất, thông thường khi các bạn ra trường các bạn sẽ làm việc trong phòng mạch nha khoa tư.  Bạn sẽ làm ra rất nhiều tiền, tôi bảo đảm với các bạn như thế. Chỉ cần làm răng và trồng răng giả thôi sẽ đem rất nhiều lợi tức. Thực ra không có gì khó hiểu về cách làm tiền và làm giàu của các bạn, đó là cách làm giàu lương thiện. Vấn đề ở đây là đa số chúng ta và ngay cả tôi, là chúng ta không làm chủ được ta. Tại sao tôi nói như thế. Tại vì khi ta giàu ra, ta lại càng muốn nhiều hơn. Lòng tham không đáy mà bạn. Khi mà lòng mong muốn càng tăng thì tôi lại càng theo đuổi nó một cách mãnh liệt hơn. Như tôi đã kể với các bạn lúc đầu. Tất cả điều tôi muốn là làm giàu cực điểm, điều mà xã hội đòi hỏi ở địa vị của bạn như thế. Tôi say mê làm tiền đến nổi không có gì quan trọng hơn tiền bạc. Và bệnh nhân là nguồn lợi tức tuyệt vời cho tôi. Tôi rút từng cắc bạc của bệnh nhân. Nhiều khi tôi quên bẵng đi là mình phụng sự cho ai. Và tôi chỉ biết rằng mình chỉ phụng sự riêng cho cá nhân mình.

Đó là trường hợp của tôi. Cho dù bạn làm việc trong y khoa hay nha khoa, tôi đảm bảo với bạn rằng trong lúc thực hành ở phòng mạch tư chúng ta chỉ tư vấn bệnh nhân cách điều trị hầu như chưa được soạn thảo trước. Có lẽ khó hiểu quá (grey area) phải không. Mặc dù sự việc này không quan trọng lắm nhưng chúng tôi vẫn tự bào chữa cái biện luận ấy. Lúc đó tôi mới hiểu ra ai là bạn, ai thật tình muốn chăm sóc bệnh nhân và ai là người chỉ có mục đích làm tiền bằng cách bán niềm “hy vọng” cho bệnh nhân. Tôi cảm thấy chúng tôi mất dần đi đạo đức của một lương y cũng chỉ vì ai cũng muốn làm thật nhiều tiền mà thôi.

Tệ hơn thế nữa gần đây chúng tôi còn đem trò bêu xấu đồng nghiệp trong nghề để lấy thêm lợi thế cho mình mà không cảm thấy xấu hổ gì cả. Đây là tình huống hiện thời trên thị trường y cũng như nha khoa, bất cứ nơi đâu. Tôi thách thức bạn là không nên đánh mất đạo đức và lương tâm con người. Tôi học hỏi cuộc đời một cách khó khăn quá phải không! Tôi hy vọng bạn sẽ không bao giờ làm như tôi.
Thứ hai là đa số chúng ta khi bắt đầu công việc chúng ta chưa có cảm giác đối với bệnh nhân. Cho dù làm việc trong bệnh viện công hay phòng mạch tư tôi cam kết với bạn rằng là trong bệnh viện sẽ có vô số bệnh nhân để chữa trị. Tôi chỉ mong làm cho xong chuyện càng sớm càng tốt. Tôi chỉ muốn bệnh nhân rời phòng làm việc của tôi càng sớm càng tốt, nhưng đó là thực tế. Và đó đã trở thành một công việc bình thường hằng ngày.

Nhưng đây chỉ là một phần của công việc. Tôi đã thực sự hiểu bệnh nhân nghĩ về mình thế nào chăng! Thực ra là không. Hiểu nỗi lo sợ và lo âu của bệnh nhân và những thứ khác mà họ đã trải qua! Thực ra cũng không. Cho đến khi tôi lâm trọng bệnh và đó là một sai lầm to tát nhất của hệ thống y khoa tân tiến.
Chúng ta được huấn luyện để trở thành những chuyên gia y cũng như nha khoa nhưng chúng ta lại không hiểu bệnh nhân cảm nhận chúng ta như thế nào nữa.

Tôi không đòi hỏi các bạn phải xử sự bằng tình cảm. Tôi không nghĩ đấy là một cách hành sự chuyên nghiệp.  Nhưng trong lòng chúng ta thực sự muốn tìm hiểu cái đau đớn mà bệnh nhân đang mắc phải không? Dĩ nhiên đa số chúng ta sẽ trả lời là không, tôi chắc chắn với các bạn như vậy. Tôi muốn thử thách các bạn luôn luôn hãy tự đặt mình vào trường hợp bệnh nhân để hiểu tâm trạng đau đớn của họ. Cũng hơi trễ nhưng vẫn chưa muộn màng.

Trên đời này sự đau đớn, sự lo âu và sợ sệt là hiện thực mặc dù nó không hiện thực đối với bạn nhưng nó là sự thật đối với bệnh nhân. Luôn nhớ điều ấy, bây giờ tôi đã trải qua lần lọc máu thứ năm. Tôi nói thật với bạn tôi đã thực sự hiểu sự đau đớn dày vò. Việc lọc máu là việc mà bạn không bao giờ mong sẽ xảy ra cho chính mình. Nó thật ghê sợ. Dù sức khỏe tôi rất yếu như hiện nay nhưng tôi cố gắng an ủi những bệnh nhân ung thư khác khi tôi có điều kiện. Nhưng cũng đã quá muộn.
Các bạn sẽ có một tương lai sáng lạng với năng lực và tài lực mà bạn có. Tôi thách thức bạn nên đi xa hơn người bệnh nhân trực tiếp của bạn. Để hiểu rằng còn nhiều người đang mang cơn đau đớn, khó khăn trong cuộc sống.

Đừng nghĩ là chỉ có người nghèo mới chịu sự đau đớn. Không đúng hẳn lắm. Đa số người nghèo họ an phận hơn chúng ta. Như ta biết họ còn hạnh phúc hơn ta nữa là khác. Nhưng sẽ có nhiều người đang chịu sự dày vò đau đớn, về mặt tinh thần, kinh tế lẫn thể xác, nhưng đó là sự thật. Ngược lại chúng ta không biết sự hiện hữu ấy hay không muốn biết đến nó.
Bạn thấy có công bằng không ngay khi bạn ra trường trở thành một nhà phẫu thuật. Hy vọng bạn sẽ tìm đến người cần dịch vụ của bạn. Tất cả những gì bạn làm cho họ sẽ trở nên rất hữu ích.

Bây giờ tôi đang ở giai đoạn cuối của việc chữa trị. Người nào thực sự chăm sóc cho bạn hay cho tôi thì thực sự đó mới là dị thường. Đấy là nhận xét của tôi sau mỗi lần điều trị tại bệnh viện.
Điều trớ trêu nữa là nhiều khi chúng ta khi biết là mình sắp chết lúc đó mình mới tìm học cách xử sự đời. Tôi biết là đây là câu nói có vẻ bệnh hoạn nhưng đó là sự thật vì tôi đã thực sự trải qua.
Đừng để xã hội dạy bạn cách sống như thế nào cho hợp lý.
Đừng bị ảnh hưởng bởi những dư luận dân gian về lối sống của họ. Trường hợp này đã xảy ra cho tôi. Và tôi mơ tưởng rằng đời sống ảo tưởng thực sự đem lại hạnh phúc cho cá nhân tôi.

Tôi hy vọng bạn sẽ suy nghĩ kỹ cho bạn một hướng đi của chính bạn. Đừng nghe lời xúi giục của xã hội mà hãy nghĩ đến những gì bạn muốn thực hiện và làm tốt cho đời sống người khác. Vì sự hạnh phúc thực sự không phải là phục vụ cho chính bạn. Tôi không nhận thức được như thế và tôi đã lầm.
Cuối cùng để tổng hợp những gì tôi muốn khuyên bạn:
Đừng bắt chước cuộc sống giàu sang ảo tưởng như tôi. Tôi không có cách nào khác. Tôi phải tiếp tục cuộc sống đau thương này.
Tôi phải cám ơn thượng đế cho tôi cơ hội vì tôi đã trải qua 3 lần tai nạn xe cộ. Tôi luôn lái xe rất nhanh, nhưng sau mỗi tai nạn xe cộ tôi đều sống sót. Cám ơn thượng đế lần nữa.
Tôi đã học được những điều như sau:

1.   Tin tưởng đấng tạo hóa trong tim ta.
2.   Yêu thương kẻ khác, không chỉ yêu chính bản thân mình.

Bạn giàu sang không có gì sai trái cả vì đó là ân sủng mà thượng đế đã ban cho bạn. Rất nhiều người được hưởng giàu sang phú quí nhưng họ không biết giữ gìn nó. Càng giàu thì người ta mong được giàu hơn.
Chúng ta đều là những thành phần chuyên môn của xã hội tân tiến.
Khi ra trường các bạn sẽ hái ra rất nhiều tiền và bằng đồng tiền của bệnh nhân.
Đừng quên rằng một ngày nào đó nó sẽ không thuộc về bạn nữa…

Nguyễn Hồng Phúc
Phỏng dịch từ In Memory of Dr. Richard Teo (1972-2012)

Tham khảo:
http://amourtan.com/2012/10/dr-richard-teo/
http://worldrec.info/2012/10/29/dr-richard-teos-testimony-social-media/